Wulkan Teide i nauki przyrodnicze

Wybitna, choć mało znana jest rola, jaką odegrał wulkan Teide w rozwiązaniu zagadnień poruszanych przez pierwszych przyrodników studiujących dawne wulkany obszarów kontynentalnych. W epoce pierwszych wypraw badawczych na Wyspy Kanaryjskie geologowie debatowali nad wieloma możliwościami, starając się ustalić naukowe podstawy wulkanizmu.

Wizyta Humboldta i jego wejście na wulkan Teide były decydującymi wydarzeniami zarówno dla niego samego, jak i dla promocji wulkanu wśród badaczy. Jednym z naukowców, którzy przysłuchiwali się konferencjom Humboldta oraz jego obronie plutonizmu był Leopold von Buch, który w 1815 roku przemierzył dokładnie teren wulkanu Teide oraz ściany Las Cañadas. Jego poprzednie interpretacje nie znalazły poparcia w wynikach tych obserwacji.

Kontynuował je Charles Lyell, który zaobserwowane w Las Cañadas zjawiska zamieścił w postaci rozstrzygających dowodów w swoim dziele „Podstawy geologii”, jednej z najbardziej wpływowych dla rozwoju geologii książek, jakie kiedykolwiek zostały napisane.

Wiedza uzyskana na przykładzie wulkanu Teide stała się punktem odniesienia w skali globalnej i znalazła uznanie w formie wpisania Teide na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO w 2007 roku. Wulkan Teide, oprócz tego, że łączy w sobie najznakomitsze przykłady zjawisk geomorfologicznych posiada także niekwestionowaną oraz unikalną na całym świecie jakość – warunek nieodzowny dla uzyskania wyróżnienia przez UNESCO.

Ponadto stanowi on najwyższy stopień ewolucyjny wulkanizmu wysp oceanicznych wewnątrzpłytowych. Skorupa ziemska jest podzielona, niczym skóra na piłce, na szereg dużych nieregularnych kawałków zwanymi płytami. Ich ruchy oraz procesy zachodzące we wnętrzu planety powodują trzęsienia ziemi oraz zjawiska wulkaniczne o zupełnie różnych skutkach dla krawędzi płyt i dla samego ich wnętrza. W tym sensie Wyspy Kanaryjskie i wulkan Teide są emblematycznym przykładem archipelagu oraz wulkanu wewnątrzpłytowego, ponieważ zanurzone są w obrębie płyty afrykańskiej i znajdują się daleko od jej krawędzi. Ich ewolucja jest tak zaawansowana, że aby zobaczyć struktury podobne do ich ogromnych i często występujących kanałów lawy o dużej lepkości, musielibyśmy się wybrać na przykład na wulkany w Andach, które nie mają jednak nic wspólnego z pochodzeniem i procesem wulkanizmu zachodzącym na wyspach oceanicznych tego rodzaju.

Obecnie wulkan Teide wciąż stanowi wspaniałe laboratorium dla wulkanologów i geologów. Jest także wyjątkowym miejscem do obserwacji gwiazd. Znajduje się tu Obserwatorium na Teide, znane również jako Obserwatorium Izaña, gdyż położone jest na masywie Izaña liczącym 2 400 metrów wysokości, i uznane przez międzynarodową społeczność naukową za jedno z najważniejszych obserwatoriów na świecie.